Sıfır Atık Projesi Nedir?
“Sıfır Atık”; israfın önlenmesini, kaynakların daha verimli kullanılmasını, atık oluşum sebeplerinin gözden geçirilerek atık oluşumunun engellenmesi veya minimize edilmesi, atığın oluşması durumunda ise kaynağında ayrı toplanması ve geri kazanımının sağlanmasını kapsayan atık yönetim felsefesi olarak tanımlanan bir hedeftir.
Atıkların geri dönüşüm ve geri kazanım süreci içinde değerlendirilmeden bertarafı hem maddesel hem de enerji olarak ciddi kaynak kayıpları yaşanmasına neden olmaktadır. Dünya üzerindeki nüfus ve yaşam standartları artarken tüketimde de kaçınılmaz şekilde bir artış yaşanmakta ve bu durum doğal kaynaklarımız üzerindeki baskıyı artırarak dünyanın dengesini bozmakta, sınırlı kaynaklarımız artan ihtiyaçlara yetişememektedir. Bu durum göz önüne alındığında, doğal kaynakların verimli kullanılmasının önemi daha da ortaya çıkmaktadır. Bu nedenledir ki son yıllarda tüm dünyada sıfır atık uygulama çalışmaları hem bireysel hem kurumsal hem de belediye genelinde yaygınlaşmaktadır.
Sıfır atık yaklaşımının esas alınması ile sağlanacak avantajlar;
Verimliliğin artması, Temiz ortam kaynaklı olarak performansın artması, İsrafın önüne geçildiğinden maliyetlerin azaltılması, Çevresel risklerin azalmasının sağlanması, Çevre koruma bilincinin kurum bünyesinde gelişmesine katkı sağlandığından çalışanların “duyarlı tüketici” duygusuna sahip olmasının sağlanması, Ulusal ve uluslararası pazarlarda kurumun “Çevreci” sıfatına sahip olmasının sağlanması, bu sayede saygınlığının arttırılmasıdır.Sıfır Atık Projesi'nin Gelişimi
Sıfır Atık Projesi, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nda uygulanmasının akabinde Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde de hayata geçirilmiş ve 26.09.2017 tarihinde gerçekleştirilen Sıfır Atık Projesi Tanıtım Toplantısı ile tüm Türkiye’de uygulanmasına yönelik çalışmalar başlatılmıştır.
Ankara’da başlanan Sıfır Atık Projesinin, 2023 yılına kadar aşamalı olarak tüm Türkiye’de hayata geçirilmesi hedeflenmektedir. Projenin hayata geçirileceği alanlar;
Kamu kurum/kuruluşları Alışveriş merkezleri Hastaneler Eğitim kurumları Eğlenme ve dinlenme tesisleri Büyük iş yerleriBir kurumda sıfır atık yönetim modeli oluşturulurken öncelikle belirlenen 7 aşamalı yol haritası izlenir. Bu aşamalar sırasıyla şu şekildedir:
Odak noktalarının belirlenmesi Mevcut durum tespiti Planlama İhtiyaçların belirlenmesi ve temin Eğitim ve Bilinçlendirme Uygulama Raporlama
Sıfır Atık Projesi kapsamında kurumların biriktirme ekipmanlarında ve bilgilendirme afişlerinde atıklarının türlerine göre kullanabilecekleri renk skalası şu şekildedir:
Kâğıt-karton atıkları için mavi, Plastik atıklar için sarı, Cam atıklar için yeşil, Metal atıklar için gri, Geri dönüşümü mümkün olmayan atıklar için siyah, Tehlikeli atıklar ve elektronik atıklar için şeffaf, Organik atıklar için kahverengi, Ekmek artıkları için mor, Yemek artıkları için beyaz renk Tıbbi atıklar için, Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği kapsamında poşetlerde kırmızı, kova ve konteynerlerde turuncu rengin kullanılması zorunlu kılınmıştır.Kurum içine yerleştirilecek bölmeli atık kumbaraların temin edilmesinin ardından, 40 kişiye bir adet olacak şekilde ve koridor boyunca herkesin kolaylıkla ulaşabileceği 50 metrede bir gözle görülebilecek alanlara yerleştirilmeleri sağlanır.
Bitkisel atık yağlar, atıksu toplama sistemlerine yapışarak tıkanmaya yol açar. Bunun yanı sıra deşarj olduğu noktadaki su kaynaklarının kirlenmesine yol açarak suda yaşayan canlıların oksijen almasına engel olur. Toprağa bırakıldığı takdirde ise toprak kirlenmesi ile birlikte yeraltı suyu kirlenmesine de neden olur. Bu nedenle atık yağların mutlaka ayrı olarak biriktirilmesi gerekmektedir.
Atık piller, ağır metal içermesi nedeniyle mutlaka ayrı toplanarak çevre ve insan sağlığı üstünde oluşabilecek olumsuz etkilerinin önüne geçilmelidir.
Atık elektrikli ve elektronik eşyalar, ağır metaller barındırması nedeniyle çevre ve insan sağlığına zararlı etkilerde bulunabilecek atıklardandır ve ayrı toplanarak geri kazanıma verilmesi sağlanmalıdır.
Tehlikeli atıklar: yanıcı, patlayıcı, yakıcı, tahriş edici, kanserojen ve zehirli atıklardır ve mutlaka toplanması sağlanmalıdır. Tehlikeli atık sınıfına giren atıklar; toner ve kartuşlar, kontamine ambalaj ve filtreler ile basınçlı kaplardır.
Tıbbi atıklar, kolera, cüzzam, veba, dizanteri, tüberküloz, sıtma ve kuduz gibi hastalıklara sebebiyet verebilen atıklardandır. Bu nedenle hiçbir koşulda diğer atıklarla karıştırılmamalı, ayrı olarak toplanması sağlanmalıdır.
Atık floresanların öncelikle atık floresan kırma makinesinde kırıldıktan sonra ilgili lisanslı atık işleme tesisine gönderilmesi sağlanmalıdır. Floresan kırma makinesinin temin edilemediği durumlarda ise oluşan atık floresanların ambalajlarında muhafaza edilerek lisanslı tesise gönderilmesi sağlanmalıdır.
Toplanan atıklar Geçici Depolama Alanında depolanır. Geçici Depolama Alanına getirilen atıklar öncelikle ilgili görevli tarafından tartılarak kayıt altına alınır ve atık türüne göre uygun konteynere atılır. Değerlendirilebilir atıklar (plastik, kağıt, cam, metal atıklar) lisanslı geri kazanım tesislerine, değerlendirilemeyen atıklar ise lisanslı bertaraf tesislerine gönderilir.
Sıfır Atık Projesinde Kullanılacak Materyaller
Raporlama
Sıfır Atık Projesini hayata geçiren kurumlar uygulama etkinliğini değerlendirmek adına belirledikleri zaman aralıklarında izleme ve değerlendirme yaparak uygulamada aksayan noktaları tespit ederek geliştirme adına çalışmalar yapmalıdır.
Uygulamadan elde edilen sonuçların ve verilerin raporlanması, uygulamaya katılımın verimini artıracaktır. Geri kazanımı sağlanan her atık kağıt, plastik, cam, metal, bitkisel atık yağ, organik atık, ve tehlikeli atıkların çevresel etkilerinin değerlendirilmesi ve bu kazanımların aylık olarak tutulması uygulamanın verimli bir şekilde izlenebilmesi açısından oldukça önemlidir.
Toplanan ve lisanslı tesislere sevkedilen atıkların beyanı, Online Çevre Bilgi Sistemi üzerinden yapılır.
Tehlikesiz atıklar için geçici depolama tesislerinde depolanan atık miktarları aşağıdaki şekilde raporlanabilir.
Kaynak: http://sifiratik.gov.tr/SifirAtik/Nedir