PEARY, Robert Edwin

PEARY, Robert Edwin; Amerikalı kutup kâşifi. Kuzey kutbunu keşfetmiştir. 1877’de Bowdoin Kollejinden mezun oldu. 1881’den îtibâren ABD’nin Deniz Kuvvetlerinde sivil mühendis olarak çalıştı. 1884-1885’teNicaragua Kanalının ölçüm işlerinde, sorumlu mühendisin baş asistanlığını yaptı. Grönland Adasının içerisindeki buzullar hakkında bir kitap okumasından sonra tropikal bölgeler konusundaki merâkı, kutupların keşfine dönüştü. 1886’da kuzeye doğru seyâhate çıktı. Danimarkalı Christian Maigaard’ın yardımıyla, o âna kadar ulaşılabilen en iç bölgelere kadar ilerledi. 1891’de Kuzey Grönland Adasına ilk seyâhatini organize etti. 1891 Haziranında Kite adlı gemiyle, İnglefield Körfezine doğru hareket etti. Müteakip kış, kızaklarla kuzey kutbunun buzullar üzerinde ilk ve en önemli gezisini yaptı.

Eskimolar gibi kuşanan ve onlar gibi hareket eden Peary ve Norveçli Ervind Astrup, kuzeydoğuya, Kuzey Buz Denizine doğru ilerlediler. -15°C’nin altındaki soğuklarda yapılan 2160 km’lik bir turla Grönland’ın ada olduğunu ortaya çıkardılar. Peary, bu esnâda hazırladığı Kuzey Kutbu Seyâhatinin Gizli Yönleri adındaki kitabında; mühendislik temellerinin ve askerî organizasyonunun eskimoların yaşayış ve ulaşım metodlarıyla birlikte kullanımının kendini başarıya ulaştırdığını söyledi. Seyâhatleri esnâsında nispeten daha sıcak ve fırtınalara karşı daha dayanıklı olan kar evlerinde kaldılar. Hafif, yumuşak eskimo elbiseleri giydiler. Bu seyâhat esnâsında tüfek, kronometre ve sekstant gibi birkaç âlet hâriç uyku tulumlarını, çadırları, kamp malzemelerini bile kullanmadılar. 1893-1895’te, 1896, 1897, 1898-1902’de ve 1905-1906’da kutba gittikçe yaklaşan seyâhatler yapıp ilmî bilgiler elde eden Peary; 1908’de Roosevelt adlı gemisiyle oldukça kuzeyde olan Ellesmere Adasındaki Cape Sheridan’a vardı.

1 Mart 1909’da senenin en soğuk, dolayısıyla en uygun zamânında Peary’nin grubu Cape Columbing’den buzullar arasındaki 400 millik aralık boyunca hedefe doğru ileri harekete geçtiler. 24 adamı, 133 köpeğin çektiği 19 kızağı vardı. Yanlarına yiyecek alarak, hem kendileri hem de köpekler için kızılderililerin yediği Pemmican adında bir yiyecek almışlardı.

Mevcut ihtiyaç maddeleri miktarı azaldıkça; kısım kısım en zayıf köpekler ve en kötü kızaklarla yanlarına sâdece sâhile ulaşana kadar yetecek yiyecek alıp, sekstantla yollarını bulabilecek bir görevli komutasında geri dönüyorlardı. Robert A. Bartlett’in komutasında 1 Nisanda ayrılan en son grup 160 km daha beride idiler. Peary, Henson ve 4 eskimodan meydana gelen ekip, yükleri hafifletilmiş kızaklarla yola devâm etti. 6 Nisanda kutba sâdece 5 km kalmıştı. Kutbu geçmeyi müteâkip, geçtiklerine emin olmak için her istikâmette km’lerce yol aldılar.

23 Nisanda Cape Columbia’ya geri döndüler. 1909 Eylülünde Roosevelt adlı gemileriyle Labrador’a vardıklarında, daha önce 1891’de yanlarında seyâhate çıkan Cook’un 1908’de Kuzey Kutbunu çoktan keşfetmiş olduğu iddiâlarını öğrendiler. Cook’un daha önceden Axel Heiberg Adasına kadar yapmış olduğu hakîki seyâhatle Kuzey Kutbuna olan hayâlî seyâhatinin yayınlanması, Peary’in Kuzey Kutbu adlı kitabının basımını altüst etti. 1910’da Cook’u destekleyenlerin karşı çıktığı birçok farklı hususlara rağmen basıma girdi. Fakat Peary’nin iddiaları ilim adamları tarafından kabul ediliyordu.

1911’de Peary’nin başarısı kabul edildi ve kongre bir fert olarak onu Tuğamiralliğe yükseltti. Kâşif, hayâtının geri kalan kısmını emekli olarak harcadı. 1912’de havacılıkla ilgilenmeye başladı ve Birinci Dünyâ Savaşı esnâsında Sâhil Hava Savunma MillîKomitesinin başkanlığını yaptı. 20 Şubat 1920’de Washington’da öldü. Gezilerindeki incelemelerini kitap hâlinde neşretmiştir. Bunlar; Büyük Buz Üzerinden Kuzeye Doğru (Northword Qver the Great Ice), Kuzey Kutbu (The Nort Pole), Kutup Yolculuğunun Sırları (Secrets of Polar Travel)dır. 

Bilim Adamları Gösterim: 7414
Yazdır